ز جهرم فرخ زاد راخواندند
بران تخت شاهیش بنشاندند

چو برتخت بنشست و کرد آفرین
ز نیکی دهش بر جهان آفرین

منم گفت فرزند شاهنشهان
نخواهم جز از ایمنی در جهان

ز گیتی هرآنکس که جوید گزند
چو من شاه باشم نگردد بلند

هر آنکس که جوید به دل راستی
نیارد به کار اندرون کاستی

بدارمش چون جان پاک ارجمند
نجویم ابر بی‌گزندان گزند

چو یک ماه بگذشت بر تخت اوی
بخاک اندر آمد سر و بخت اوی

همین بودش از روز و آرام بهر
یکی بنده در می برآمیخت زهر

بخورد و یکی هفته زان پس بزیست
هرآنکس که بشنید بروی گریست

همی پادشاهی به پایان رسید
ز هر سو همی دشمن آمد پدید

چنین است کردار گردنده دهر
نگه کن کزو چند یابی تو بهر

بخور هرچ داری به فردا مپای
که فردا مگر دیگر آیدش رای

ستاند ز تو دیگری را دهد
جهان خوانیش بی‌گمان بر جهد

بخور هرچ داری فزونی بده
تو رنجیده‌ای بهر دشمن منه

هرآنگه که روز تو اندر گذشت
نهاده همه باد گردد به دشت

کرانی ندارد بیابان ما
قراری ندارد دل و جان ما

جهان در جهان نقش و صورت گرفت
کدامست از این نقش‌ها آن ما

چو در ره ببینی بریده سری
که غلطان رود سوی میدان ما

از او پرس از او پرس اسرار ما
کز او بشنوی سر پنهان ما

چه بودی که یک گوش پیدا شدی
حریف زبان‌های مرغان ما

چه بودی که یک مرغ پران شدی
برو طوق سر سلیمان ما

چه گویم چه دانم که این داستان
فزونست از حد و امکان ما

چگونه زنم دم که هر دم به دم
پریشان‌ترست این پریشان ما

چه کبکان و بازان ستان می‌پرند
میان هوای کهستان ما

میان هوایی که هفتم هواست
که بر اوج آنست ایوان ما

از این داستان بگذر از من مپرس
که درهم شکسته‌ست دستان ما

صلاح الحق و دین نماید تو را
جمال شهنشاه و سلطان ما

تو جان و جهانی کریما مرا
چه جان و جهان از کجا تا کجا

که جان خود چه باشد بر عاشقان
جهان خود چه باشد بر اولیا

نه بر پشت گاویست جمله زمین
که در مرغزار تو دارد چرا

در آن کاروانی که کل زمین
یکی گاوبارست و تو ره نما

در انبار فضل تو بس دانه‌هاست
که آن نشکند زیر هفت آسیا

تو در چشم نقاش و پنهان ز چشم
زهی چشم بند و زهی سیمیا

تو را عالمی غیر هجده هزار
زهی کیمیا و زهی کبریا

یکی بیت دیگر بر این قافیه
بگویم بلی وام دارم تو را

که نگزارد این وام را جز فقیر
که فقرست دریای در وفا

غنی از بخیلی غنی مانده‌ست
فقیر از سخاوت فقیر از سخا

اگر مر تو را صلح آهنگ نیست
مرا با تو ای جان سر جنگ نیست

تو در جنگ آیی روم من به صلح
خدای جهان را جهان تنگ نیست

جهانیست جنگ و جهانیست صلح
جهان معانی به فرسنگ نیست

هم آب و هم آتش برادر بدند
ببین اصل هر دو به جز سنگ نیست

که بی این دو عالم ندارد نظام
اگر روم خوبست بی‌زنگ نیست

مرا عقل صد بار پیغام داد
خمش کن که فخرست آن ننگ نیست

بگردان شراب ای صنم بی‌درنگ
که بزمست و چنگ و ترنگاترنگ

ولی بزم روحست و ساقی غیب
ببویید بوی و نبینید رنگ

تو صحرای دل بین در آن قطره خون
زهی دشت بی‌حد در آن کنج تنگ

در آن بزم قدسند ابدال مست
نه قدسی که افتد به دست فرنگ

چه افرنگ عقلی که بود اصل دین
چو حلقه‌ست بر در در آن کوی و دنگ

ز خشکیست این عقل و دریاست آن
بمانده است بیرون ز بیم نهنگ

بده می گزافه به مستان حق
که نی عربده بینی آن جا نه جنگ

یکی جام بنمودشان در الست
که از جام خورشید دارند ننگ

تو گویی که بی‌دست و شیشه که دید
شراب دلارام و بَگْنی و بنگ

ببین نیم شب خلق را جمله مست
ز سغراق خواب و ز ساقی زنگ

قطار شتر بین که گشتند مست
ندانند افسار از پالهنگ

خمش کن که اغلب همه باخودند
همه شهر لنگند تو هم بلنگ

ره سیرت شمس تبریز گیر
به جرات چو شیر و به حمله پلنگ

تنت زین جهان است و دل زان جهان
هوا یار این و خدا یار آن

دل تو غریب و غم او غریب
نیند از زمین و نه از آسمان

اگر یار جانی و یار خرد
رسیدی بیار و ببردی تو جان

وگر یار جسمی و یار هوا
تو با این دو ماندی در این خاکدان

مگر ناگهان آن عنایت رسد
که ای من غلام چنان ناگهان

که یک جذب حق به ز صد کوشش است
نشان‌ها چه باشد بر بی‌نشان

نشان چون کف و بی‌نشان بحر دان
نشان چون بیان بی‌نشان چون عیان

ز خورشید یک جو چو ظاهر شود
بروبد ز گردون ره کهکشان

خمش کن خمش کن که در خامشی است
هزاران زبان و هزاران بیان

به پیش آر سغراق گلگون من
ندانم که باده‌ست یا خون من

نجاتی است جان را ز غرقاب غم
چو کشتی نوحی به جیحون من

مرا خوش بشوید ز آب و ز گل
رساند به اصل و به عرجون من

در اجزای من خوش درآمیخته
به خویشی چو موسی و هارون من

زهی آب حیوان زهی آتشی
که جمعند هر دو به کانون من

چو نایم ببوسد چو دفم زند
چه خوش چنگ درزد به قانون من

برو باقی از ساقی من بجوی
کز او یافت شیرینی افسون من

چو از سر بگیرم بود سرور او
چو من دل بجویم بود دلبر او

چو من صلح جویم شفیع او بود
چو در جنگ آیم بود خنجر او

چو در مجلس آیم شراب است و نقل
چو در گلشن آیم بود عبهر او

چو در کان روم او عقیق است و لعل
چو در بحر آیم بود گوهر او

چو در دشت آیم بود روضه او
چو وا چرخ آیم بود اختر او

چو در صبر آیم بود صدر او
چو از غم بسوزم بود مجمر او

چو در رزم آیم به وقت قتال
بود صف نگهدار و سرلشکر او

چو در بزم آیم به وقت نشاط
بود ساقی و مطرب و ساغر او

چو نامه نویسم سوی دوستان
بود کاغذ و خامه و محبر او

چون بیدار گردم بود هوش نو
چو بخوابم بیاید به خواب اندر او

چو جویم برای غزل قافیه
به خاطر بود قافیه گستر او

تو هر صورتی که مصور کنی
چو نقاش و خامه بود بر سر او

تو چندانک برتر نظر می‌کنی
از آن برتر تو بود برتر او

برو ترک گفتار و دفتر بگو
که آن به که باشد تو را دفتر او

خمش کن که هر شش جهت نور او است
وزین شش جهت بگذری داور او

رضاک رضای الذی اوثر
و سرک سری فما اظهر

زهی شمس تبریز خورشیدوش
که خود را بود سخت اندرخور او

فدیتتک یا ستی الناسیه
الی کم تشد فم الخابیه

الا فاملئی منه لی کاسه
تذکرنی صفوه ناسیه

فما کاسه منه الا نجی
و تأتی باخت لها آبیه

تو هر چند صدری شه مجلسی
ز هستی نرستی در این محبسی

بده وام جان گر وجوهیت هست
درآ مفلسانه اگر مفلسی

غریبان برستند و تو حبس غم
گه از بی‌کسی و گه از ناکسی

در این راه بیراه اگر سابقی
چو واگردد این کاروان واپسی

لطیفان‌ِ خوش‌چشم هستند لیک
به چشمت نیایند زیرا خسی

نه بازی که صیاد شاهان شوی
برو سوی مردار چون کرکسی

نه‌ای شاخ تر و پذیرای آب
نه درخورد باغ و زر و مغرسی

برو سوی جمعی چو در وحشتی
بیفروز شمعی‌، چرا مفلسی‌؟

چو استارگان اندر این برج خاک
گهی کُنّسی و گهی خُنّسی

خمش کن مباف این دم از بهر برد
چو در برد ماندی تو خود اطلسی