جهان را بدیدم وفایی ندارد
جهان در جهان آشنایی ندارد

در این قرص زرین بالا تو منگر
که در اندرون بوریایی ندارد

بس ابله شتابان شده سوی دامش
چو کوری که در کف عصایی ندارد

بر او گشته ترسان بر او گشته لرزان
زهی علتی کان دوایی ندارد

نموده جمالی ولی زیر چادر
عجوزی قبیحی لقایی ندارد

کسی سر نهد بر فسونش که چون مار
ز عقل و ز دین دست و پایی ندارد

کسی جان دهد در رهش کز شقاوت
ز جانان ره جان فزایی ندارد

چه مردار مسی که مرد او ز مسی
که پنداشت کو کیمیایی ندارد

برای خیالی شده چون خیالی
بجز درد و رنج و عنایی ندارد

چرا جان نکارد به درگاه معشوق
عجب عشق خود اصطفایی ندارد

چه شاهان که از عشق صد ملک بردند
که آن سلطنت منتهایی ندارد

چه تقصیر کردست این عشق با تو
که منکر شدی کو عطایی ندارد

به یک دردسر زو تو پا را کشیدی
چه ره دیده‌ای کان بلایی ندارد

خمش کن نثارست بر عاشقانش
گهرها که هر یک بهایی ندارد

سحر این دل من ز سودا چه می‌شد
از آن برق رخسار و سیما چه می‌شد

از آن طلعت خوش و زان آب و آتش
ز فرق سر بنده تا پا چه می‌شد

خدایا تو دانی که بر ما چه آمد
خدایا تو دانی که ما را چه می‌شد

ز ریحان و گل‌ها که روید ز دل‌ها
سراسر همه دشت و صحرا چه می‌شد

ز خورشید پرسی که گردون چه سان بد
ز مه پرس باری که جوزا چه می‌شد

ز معشوق اعظم به هر جان خُرَّم
به پستی چه آمد به بالا چه می‌شد

تعالی تقدس چو بنمود خود را
مقدس دلی از تعالی چه می‌شد

چو می‌کرد بخشش نظر شمس تبریز
به بینا چه بخشید و بینا چه می‌شد

دلی کز تو سوزد چه باشد دوایش
چو تشنه تو باشد که باشد سقایش

چو بیمار گردد به بازار گردد
دکان تو جوید لب قندخایش

توی باغ و گلشن توی روز روشن
مکن دل چو آهن مران از لقایش

به درد و به زاری به اندوه و خواری
عجب چند داری برون سرایش

مها از سر او چو تو سایه بردی
چه سود و چه راحت ز سایه همایش

چو یک دم نبیند جمال و جلالت
بگیرد ملالی ز جان و ز جایش

جهان از بهارش چو فردوس گردد
چمن بی‌زبانی بگوید ثنایش

جواهر که بخشد کف بحر خویَش
فزایش که بخشد رخ جان فزایش

جهان سایه توست روش از تو دارد
ز نور تو باشد بقا و فنایش

منم مهره تو فتاده ز دستت
از این طاس غربت بیا درربایش

بگیرم ادب را ببندم دو لب را
که تا راز گوید لب دلگشایش

بگویم مثالی از این عشق سوزان
یکی آتشی در نهانم فروزان

اگر می‌بنالم وگر می‌ننالم
به کار است آتش به شب‌ها و روزان

همه عقل‌ها خرقه دوزند لیکن
جگرهای عشاق شد خرقه سوزان

ببردی دلم را بدادی به زاغان
گرفتم گروگان خیالت به تاوان

درآیی درآیم بگیری بگیرم
بگویی بگویم علامات مستان

نشاید نشاید ستم کرد با من
برای گریبان دریدن ز دامان

بیاور بیاور شرابی که گفتی
مگو که نگفتم مرنجان مرنجان

شرابی شرابی که دل جمع گردد
چو دل جمع گردد شود تن پریشان

نخواهم نخواهم شرابی بهایی
از آن بحر بگشا شراب فراوان

ز تو باده دادن ز من سجده کردن
ز من شکر کردن ز تو گوهرافشان

چنانم کن ای جان که شکرم نماند
وظیفه بیفزا دو چندان سه چندان

بجوشان بجوشان شرابی ز سینه
بهاری برآور از این برگ ریزان

خرابم کن ای جان که از شهر ویران
خراجی نجوید نه دیوان نه سلطان

خمش باش ای تن که تا جان بگوید
علی میر گردد چو بگذشت عثمان

خمش کردم ای جان بگو نوبت خود
توی یوسف ما توی خوب کنعان

دلا گر مرا تو ببینی ندانی
به جان آتشینم به رخ زعفرانی

دل از دل بکندم که تا دل تو باشی
ز جان هم بریدم که جان را تو جانی

ز خون بر رخ من بدیدی نشان‌ها
کنون رفت کارم گذشت از نشانی

تو شاه عظیمی که در دل مقیمی
تو آب حیاتی که در تن روانی

تو آن نازنینی که در غیب بینی
نگفتند هرگز تو را لن ترانی

چه می نوش کردی چه روپوش کردی
تو روپوش می‌کن که پنهان نمانی

چه جنت چه دوزخ توی شاه برزخ
برانی برانی بخوانی بخوانی

تو آن پهلوانی که چون اسب رانی
ز مشرق به مغرب به یک دم رسانی

تو آن صدر و بدری که در بر و بحری
هم الیاس و خضری و هم جان جانی

کسی بی‌تو زنده زهی تلخ مردن
چو پیش تو میرد زهی زندگانی

ایا همنشینا جز این چشم بینا
دو صد چشم دیگر تو داری نهانی

اگر مرد دینی بسی نقش بینی
مکن سجده آن را که تو جان آنی

گره را تو بگشا ایا شمس تبریز
گره از گمانست و تو صد عیانی

پذیرفت این دل ز عشقت خرابی
درآ در خرابی چو تو آفتابی

چه گویی دلم را که از من نترسی
ز دریا نترسد چنین مرغ آبی

منم دل سپرده برانداز پرده
که عمریست ای جان که اندر حجابی

چو پرده برانداخت گفتم دلا هی
به بیداریست این عجب یا به خوابی

بگفتم زمانی چنین باش پیدا
بگفتا که شاید ولی برنتابی

دلم صد هزاران سخن راند ز آن خوش
مرا گفت بشنو گر اهل خطابی

که گر او نه آبست باغ از چه خندد
وگر آتشی نیست چون دل کبابی

از این جنس باران و برقش جهان شد
در اسرار عشقش چو ابر سحابی

بگفتم خمش کن چو تو مست عشقی
مثال صراحی پر از خون نابی

دلا چند باشی تو سرمست گفتن
چو در عین آبی چه مست سرابی

بر این و بر آن تو منه این بهانه
تو خود را برون کن که خود را عذابی

من و ماست کهگل سر خم گرفته
تو بردار کهگل که خم شرابی

دلا خون نخسپد و دانم که تو دل
تو آن سیل خونی که دریا بیابی

بهانه‌ست این‌ها بیا شمس تبریز
که مفتاح عرشی و فتاح بابی

نگارا، چرا قول دشمن شنیدی؟!
چرا بهر دشمن ز چاکر بریدی؟!

چه سوگند خوردی؟! چه دل سخت کردی
که گویی که هرگز مرا خود ندیدی

مها، بار دیگر نظر کن به چاکر
چنین دان، کاسیری ز کافر خریدی

تو آب حیاتی، چو رویت بدیدم
چو می در تن بنده هرسو دویدی

تو باز سپیدی، که بر من نشستی
ربودی دلم را، هوا بر پریدی

دلم رو به دیوار کردست ازان دم
که در خانه رفتی و رو درکشیدی

اگر جان بخواندم ترا راست گفتم
که جان ناپدیدست، و تو ناپدیدی

به فریاد من رس، که این وقت رحمست
که صد جا به فریاد جانم رسیدی

نشانت کی جوید که تو بی‌نشانی
مکانت کی یابد که تو بی‌مکانی

چه صورت کنیمت که صورت نبندی
که کفست صورت به بحر معانی

از آن سوی پرده چه شهری شگرفست
که عالم از آن جاست یک ارمغانی

به نو نو هلالی به نو نو خیالی
رسد تا نماند حقیقت نهانی

گدارو مباش و مزن هر دری را
که هر چیز را که بجویی تو آنی

دلا خیمه خود بر این آسمان زن
مگو که نتانم بلی می‌توانی

مددهای جانت همه ز آسمانست
از آن سو رسیدی همان سوی روانی

گمان‌های ناخوش برد بر تو دل‌ها
نداند که تو حاضر هر گمانی

به چه عذر آید چه روپوش دارد
که تو نانبشته غرض را بخوانی

خنک آن زمانی که ساقی تو باشی
بریزی تو بر ما قدح‌های جانی

ز سر گیرد این دل عروج منازل
ز سر گیرد این تن مزاج جوانی

خنک آن زمانی که هر پاره ما
به رقص اندرآید که ربی سقانی

گرانی نماند در آن جا و غیری
که گیرد سر مست از می گرانی

به گفت اندرآیند اجزای خامش
چنان که تو ناطق در آن خیره مانی

چه‌ها می‌کند مادر نفس کلی
که تا بی‌لسانی بیابد لسانی

ایا نفس کلی به هر دم کیاست
کیت می‌فرستد به رسم نهانی

مگو عقل کلی که آن عقل کل را
به هر دم کسی می‌کند مستعانی

که آن عقل کلی شود جهل کلی
گر آبی نیاید ز بحر عیانی

اگر چه لطیفی و زیبالقایی
به جان بقا رو ز جان هوایی

هوا گاه سردست و گه گرم و سوزان
وفا زو چه جویی ببین بی‌وفایی

بدن را قفس دان و جان مرغ پران
قفس حاضر آمد تو جانا کجایی

در آفاق گردون زمانی پریدی
گذشتی بدان شه که او را سزایی

جهان چون تو مرغی ندید و نبیند
که هم فوق بامی و هم در سرایی

گهی پا زنی بر سر تاجداران
گهی درروی در پلاس گدایی

گهی آفتابی بتابی جهان را
گهی همچو برقی زمانی نپایی

تو کان نباتی و دل‌ها چو طوطی
تو صحرای سبزی و جان‌ها چرایی

از این‌ها گذشتم مبر سایه از ما
که در باغ دولت گل و سرو مایی

اگر بر دل ما دو صد قفل باشد
کلیدی فرستی و در را گشایی

درآ در دل ما که روشن چراغی
درآ در دو دیده که خوش توتیایی

اگر لشکر غم سیاهی درآرد
تو خورشید رزمی و صاحب لوایی

شدم در گلستان و با گل بگفتم
جهاز از کی داری که لعلین قبایی

مرا گفت بو کن به بو خود شناسی
چو مجنون عشقی و صاحب صفایی

چو مجنون بیامد به وادی لیلی
که یابد نسیمش ز باد صبایی

بگفتند لیلی شما را بقا باد
ببین بر تبارش لباس عزایی

پس آن تلخکامه بدرید جامه
بغلطید در خون ز بی‌دست و پایی

همی‌کوفت سر را به هر سنگ و هر در
بسی کرد نوحه بسی دست خایی

همی‌کوفت بر سر که تاجت کجا شد
همی‌کوفت بر دل که صید بلایی

درازست قصه تو خود این بدانی
تپش‌های ماهی ز بی‌استقایی

چو با خویش آمد بپرسید مجنون
که گورش نشان ده که بادش فضایی

بگفتند شب بود و تاریک و گم شد
بس افتد از این‌ها ز س القضایی

ندا کرد مجنون قلاوز دارم
مرا بوی لیلی کند ره نمایی

چو یعقوب وقتم یقین بوی یوسف
ز صدساله راهم رساند دوایی

مشام محمد به ما داد صله
کشیم از یمن خوش نسیم خدایی

ز هر گور کف کف همی‌برد خاکی
به بینی و می‌جست از آن مشک سایی

مثال مریدی که او شیخ جوید
کشد از دهان‌ها دم اولیایی

بجو بوی حق از دهان قلندر
به جد چون بجویی یقین محرم آیی

ز جرعه‌ست آن بو نه از خاک تیره
که در خاک افتاد جرعه ولایی

به مجنون تو بازآ و این را رها کن
که شد خیره چشمم ز شمس ضیایی

ضعیفست در قرص خورشید چشمم
ولی مه دهد بر شعاعش گوایی

کجا عشق ذوالنون کجا عشق مجنون
ولی این نشانست از کبریایی

چو موسی که نگرفت پستان دایه
که با شیر مادر بدش آشنایی

ز صد گور بو کرد مجنون و بگذشت
که در بوشناسی بدش اوستایی

چراغیست تمییز در سینه روشن
رهاند تو را از فریب و دغایی

بیاورد بویش سوی گور لیلی
بزد نعره و اوفتاد آن فنایی

همان بو شکفتش همان بو بکشتش
به یک نفخه حشری به یک نفخه لایی

به لیلی رسید او به مولی رسد جان
زمین شد زمینی سما شد سمایی

شما را هوای خدای است لیکن
خدا کی گذارد شما را شمایی

گروهی ز پشه که جویند صرصر
بود جذب صرصر که کرد اقتضایی

که صرصر به پشه دل شیر بخشد
رهاند ز خویشش به حسن الجزایی

بیان کردمی رونق لاله زارش
ولی برنتابد دل لالکایی

چمن خود بگوید تو را بی‌زبانی
صلا در چمن رو که اصل صلایی