مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)

به پیش باد تو ما همچو گردیم (1528)

به پیش باد تو ما همچو گردیم
بدان سو که تو گردی چون نگردیم

ز نور نوبهارت سبز و گرمیم
ز تأثیر خزانت سرد و زردیم

ز عکس حلم تو تسلیم باشیم
ز عکس خشم تو اندر نبردیم

عدم را برگماری جمله هیچیم
کرم را برفزایی جمله مردیم

عدم را و کرم را چون شکستی
جهان را و نهان را درنوردیم

چو دیدیم آنچ از عالم فزون است
دو عالم را شکستیم و بخوردیم

به چشم عاشقان جان و جهانیم
به چشم فاسقان مرگیم و دردیم

زمستان و تموز از ما جدا شد
نه گرمیم ای حریفان و نه سردیم

زمستان و تموز احوال جسم است
نه جسمیم این زمان ما روح فردیم

چو نطع عشق خود ما را نمودی
به مهره مهر تو کاستاد نردیم

چو گفتی بس بود خاموش کردیم
اگر چه بلبل گلزار و وردیم

شب دوشینه ما بیدار بودیم (1529)

شب دوشینه ما بیدار بودیم
همه خفتند و ما بر کار بودیم

حریف غمزه غماز گشتیم
ندیم طره طرار بودیم

به گرد نقطه خوبی و مستی
به سر گردنده چون پرگار بودیم

تو چون دی زاده‌ای با تو چه گویم
که با یار قدیمی یار بودیم

مثال کاسه‌های لب شکسته
به دکان شه جبار بودیم

چرا چون جام شه زرین نباشیم
چو اندر مخزن اسرار بودیم

چرا خود کف ما دریا نباشد
چو اندر قعر دریابار بودیم

خمش باش و دو عالم را به گفت آر
کز اول گفت بی‌گفتار بودیم

من و تو دوش شب بیدار بودیم (1530)

من و تو دوش شب بیدار بودیم
همه خفتند و ما بر کار بودیم

حریف غمزه غماز گشتیم
به پیش طره طرار بودیم

بیا تا ظاهر و پیدا بگوییم
که با عشق نهانی یار بودیم

اگر چه پیش و پس آن جا نگنجد
به پیش صانع جبار بودیم

عجب نبود اگر ما را ندیدند
که ما در مخزن اسرار بودیم

بیاوردیم درها ارمغانی
که یعنی ما به دریابار بودیم

بیا کامروز شَه را ما شکاریم (1531)

بیا کامروز شَه را ما شکاریم
سَرِ خویش و سَرِ عالَم نداریم

بیا کامروز چون موسیِ عمران
به مردی گَرد از دریا برآریم

همه شب چون عصا افتاده بودیم
چو روز آمد چو ثُعبان بی‌قراریم

چو گِردِ سینهٔ خود طوف کردیم
یدِ بیضا ز جیبِ جان برآریم

بدان قدرت که ماری شد عصایی
به هر شب چون عصا و روز ماریم

پیِ فرعونِ سرکش اژدهاییم
پی موسی عصا و بُردباریم

به همت خونِ نمرودان بریزیم
تو این منگر که چون پشّه نزاریم

برافزاییم بر شیران و پیلان
اگر چه در کفِ آن شیر، زاریم

اگر چه همچو اُشتر کژنهادیم
چو اُشتر سوی کعبه راهواریم

به اقبالِ دو روزه دل نبندیم
که در اقبالِ باقی کامکاریم

چو خورشید و قمر نزدیک و دوریم
چو عشق و دل نهان و آشکاریم

برای عشق خون‌آشامِ خون‌خوار
سگانش را چو خون اندر تغاریم

چو ماهی وقتِ خاموشی خموشیم
به وقتِ گفتْ ماهِ بی‌غُباریم

بیا تا عاشقی از سر بگیریم (1532)

بیا تا عاشقی از سر بگیریم
جهان خاک را در زر بگیریم

بیا تا نوبهار عشق باشیم
نسیم از مشک و از عنبر بگیریم

زمین و کوه و دشت و باغ و جان را
همه در حله اخضر بگیریم

دکان نعمت از باطن گشاییم
چنین خو از درخت تر بگیریم

ز سر خوردن درخت این برگ و بر یافت
ز سر خویش برگ و بر بگیریم

ز دل ره برده‌اند ایشان به دلبر
ز دل ما هم ره دلبر بگیریم

مسلمانی بیاموزیم از وی
اگر آن طره کافر بگیریم

دلی دارد غمش چون سنگ مرمر
از آن مرمر دو صد گوهر بگیریم

چو جوشد سنگ او هفتاد چشمه
سبو و کوزه و ساغر بگیریم

کمینه چشمه‌اش چشمی است روشن
که ما از نور او صد فر بگیریم

بیا امروز ما مهمان میریم (1533)

بیا امروز ما مهمان میریم
بیا تا پیش میر خود بمیریم

ز مرگ ما جهانی زنده گردد
ازیرا ما نه قربان حقیریم

به مرغی جبرئیلی را ببندیم
به جانی ما جهانی را بگیریم

سبو بدهیم و دریایی ستانیم
چرا ما از چنین سودی نفیریم

غلام ماست ازرق پوش گردون
غلام خویشتن را چون اسیریم

چو ما شیریم و شیر شیر خوردیم
چرا چون یوز مفتون پنیریم

خمش کن نیست حاجت وانمودن
به پیش تیر باشی گرچه تیریم

بیا ما چند کس با هم بسازیم (1534)

بیا ما چند کس با هم بسازیم
چو شادی کم شود با غم بسازیم

بیا تا با خدا خلوت گزینیم
چو عیسی با چنین مریم بسازیم

گر از فرزند آدم کس نماند
چه غم داریم با آدم بسازیم

ور آدم نیز از ما گوشه گیرد
به جان تو که بی‌او هم بسازیم

یکی جانی است ما را شادی انگیز
که گر ویران شود عالم بسازیم

اگر دریا شود آتش بنوشیم
وگر زخمی رسد مرهم بسازیم

به پیش کعبه رویش بمیریم
بدان چاه و بدان زمزم بسازیم

بیا تا قدرِ یکدیگر بدانیم (1535)

بیا تا قدرِ یکدیگر بدانیم
که تا ناگه ز یکدیگر نمانیم

چو مؤمن آینه‌یْ مؤمن یقین شد
چرا با آینه ما روگرانیم؟

کریمان جان فدایِ دوست کردند
سگی بگذار، ما هم مردمانیم

فسون قل اعوذ و قل هو الله
چرا در عشق همدیگر نخوانیم؟

غرض‌ها تیره دارد دوستی را
غرض‌ها را چرا از دل نرانیم؟

گهی خوشدل شوی از من که میرم
چرا مرده‌پرست و خصمِ جانیم؟

چو بعدِ مرگ خواهی آشتی کرد
همه عمر از غمت در امتحانیم

کنون پندار مُردم، آشتی کن
که در تسلیم، ما چون مردگانیم

چو بر گورم بخواهی بوسه دادن
رُخم را بوسه ده، کاکنون همانیم

خمش کن مرده‌وار ای دل، ازیرا
به هستی متهم ما زین زبانیم

میان ما درآ ما عاشقانیم (1536)

میان ما درآ ما عاشقانیم
که تا در باغ عشقت درکشانیم

مقیم خانه ما شو چو سایه
که ما خورشید را همسایگانیم

چو جان اندر جهان گر ناپدیدیم
چو عشق عاشقان گر بی‌نشانیم

ولیک آثار ما پیوسته توست
که ما چون جان نهانیم و عیانیم

هر آن چیزی که تو گویی که آنید
به بالاتر نگر بالای آنیم

تو آبی لیک گردابی و محبوس
درآ در ما که ما سیل روانیم

چو ما در فقر مطلق پاکبازیم
بجز تصنیف نادانی ندانیم

چرا شاید چو ما شه زادگانیم (1537)

چرا شاید چو ما شه زادگانیم
که جز صورت ز یک دیگر ندانیم

چو مرغ خانه تا کی دانه چینیم
چه شد دریا چو ما مرغابیانیم

برو ای مرغ خانه تو چه دانی
که ما مرغان در آن دریا چه سانیم

مزن بر عاشقان عشق تشنیع
تو را چه کاین چنینیم و چنانیم

چنینیم و چنان و هر چه هستیم
اسیر دام عشق بی‌امانیم

چرا از جهل بر ما می دوانی
نه گردون را چنین ما می دوانیم

عجب نبود اگر ما را بخایند
که آتش دیده و پخته چو نانیم

وگر چون گرگ ما را می درانند
چه چاره چون به حکم آن شبانیم

چو چرخ اندر زبان‌ها اوفتادیم
چو چرخ بی‌گناه و بی‌زبانیم

حریف کهرباییم ار چو کاهیم
نه در زندان چو کاه کاهدانیم

نتاند باد کاه ما ربودن
که ما زان کهربا اندر امانیم

تو را باد و دم شهوت رباید
نه ما که کهربای عقل و جانیم

خمش کن کاه و کوه و کهربا چیست
که آنچ از فهم بیرون است آنیم