گر بنخسبی شبی ای مه لقا
رو به تو بنماید گنج بقا

گرم شوی شب تو به خورشید غیب
چشم تو را باز کند توتیا

امشب استیزه کن و سر منه
تا که ببینی ز سعادت عطا

جلوه‌گه جمله بتان در شب است
نشنود آن کس که بخفت الصلا

موسی عمران نه به شب دید نور‌‌؟!
سوی درختی که بگفتش بیا‌‌؟

رفت به شب بیش ز ده ساله راه
دید درختی همه غرق ضیا

نی که به شب احمد معراج رفت‌‌؟!
برد براقیش به سوی سما

روز پی کسب و شب از بهر عشق
چشم بدی تا که نبیند تو را

خلق بخفتند ولی عاشقان
جمله شب قصه‌کنان با خدا

گفت به داوود خدای کریم
هر کی کند دعوی سودای ما

چون همه شب خفت بود آن دروغ
خواب کجا آید مر عشق را

زان که بود عاشق خلوت طلب
تا غم دل گوید با دلربا

تشنه نخسپید مگر اندکی
تشنه کجا خواب گران از کجا

چونک بخسپید به خواب آب دید
یا لب جو یا که سبو یا سقا

جمله شب می‌رسد از حق خطاب
خیز غنیمت شمر ای بی‌نوا

ور نه پسِ مرگ تو حسرت خوری
چونک شود جان تو از تن جدا

جفت ببردند و زمین ماند خام
هیچ ندارد جز خار و گیا

من شدم از دست تو باقی بخوان
مست شدم سر نشناسم ز پا

شمس حق مفخر تبریز‌یان
بستم لب را تو بیا برگشا

پیش کش آن شاه شکر‌خانه را
آن گهر روشن دردانه را

آن شه فرخ‌رخ بی‌مثل را
آن مه دریا‌دل جانانه را

روح دهد مرده پوسیده را
مِهر دهد سینه بیگانه را

دامن هر خار پر از گل کند
عقل دهد کله دیوانه را

در خرد طفل دو‌روزه نهد
آنچ نباشد دل فرزانه را

طفل کی باشد تو مگر منکری
عربده استن حنانه را

مست شوی و شه مستان شوی
چونک بگرداند پیمانه را

بی‌خودم و مست و پراکنده مغز
ور نه نکو گویم افسانه را

با همه بشنو که بباید شنود
قصه شیرین غریبانه را

بشکند آن روی دل ماه را
بشکند آن زلف دو صد شانه را

قصه آن چشم کی یارد گزارد
ساحر ساحرکش فتانه را

بیند چشمش که چه خواهد شدن
تا ابد او بیند پیشانه را

راز مگو رو عجمی ساز خویش
یاد کن آن خواجه علیانه را

چرخ فلک با همه کار و کیا
گرد خدا گردد چون آسیا

گرد چنین کعبه کن ای جان طواف
گرد چنین مایده گرد ای گدا

بر مثل گوی به میدانش گرد
چونک شدی سرخوش بی‌دست و پا

اسب و رخت راست بر این شه طواف
گرچه بر این نطع روی جا به جا

خاتم شاهی‌ت در انگشت کرد
تا که شوی حاکم و فرمانروا

هر که به گرد دل آرد طواف
جان جهانی شود و دلربا

همره پروانه شود دل‌شده
گردد بر گرد سر شمع‌ها

زانک تنش خاکی و دل آتشی‌ست
میل سوی جنس بود جنس را

گرد فلک گردد هر اختری
زانک بود جنس صفا با صفا

گرد فنا گردد جان فقیر
بر مثل آهن و آهن‌ربا

زانک وجود‌ست فنا پیش او
شسته نظر از حول و از خطا

مست همی‌کرد وضو از کمیز
کز حدثم بازرهان ربنا

گفت نخستین تو حدث را بدان
کژمژ و مقلوب نباید دعا

زانک کلید‌ست و چو کژ شد کلید
وا شدنِ قفل نیابی عطا

خامش کردم همگان برجهید
قامت چون سرو بتم زد صلا

خسرو تبریز شهم شمس دین
بستم لب را تو بیا برگشا

چونک درآییم به غوغای شب
گرد برآریم ز دریای شب

خواب نخواهد بگریزد ز خواب
آنک بدیدست تماشای شب

بس دل پرنور و بسی جان پاک
مشتغل و بنده و مولای شب

شب تتق شاهد غیبی بود
روز کجا باشد همتای شب

پیش تو شب هست چو دیگ سیاه
چون نچشیدی تو ز حلوای شب

دست مرا بست شب از کسب و کار
تا به سحر دست من و پای شب

راه درازست برانیم تیز
ما به درازا و به پهنای شب

روز اگر مکسب و سوداگریست
ذوق دگر دارد سودای شب

مفخر تبریز توی شمس دین
حسرت روزی و تمنای شب

بر شکرت جمع مگس‌ها چراست
نکته لاحول مگسران کجاست

هر نظری بر رخ او راست نیست
جز نظری کو ز ازل بود راست

اسب خسان را به رخی پی بزن
عشوه ده ای شاه که این روی ماست

عشوه و عیاری و جور و دغل
تو نکنی ور کنی از تو رواست

از تو اگر سنگ رسد گوهرست
گر تو کنی جور به از صد وفاست

تیره نظر چونک ببیند دو نقش
جامه درد نعره زند کاین صفاست

چونک هر اندیشه خیالی گزید
مجلس عشاق خیالش جداست

کعبه چو از سنگ پرستان پرست
روی به ما آر که قبله خداست

آنک از این قبله گدایی کند
در نظرش سنجر و سلطان گداست

جز که به تبریز بر شمس دین
روح نیاسود و نخفت و نخاست

خیز که امروز جهان آن ماست
جان و جهان ساقی و مهمان ماست

در دل و در دیده دیو و پری
دبدبه فر سلیمان ماست

رستم دستان و هزاران چو او
بنده و بازیچه دستان ماست

بس نبود مصر مرا این شرف
این که شهش یوسف کنعان ماست

خیز که فرمان ده جان و جهان
از کرم امروز به فرمان ماست

زهره و مه دف زن شادی ماست
بلبل جان مست گلستان ماست

کاسه ارزاق پیاپی شده‌ست
کیسه اقبال حرمدان ماست

شاه شهی بخش طرب ساز ماست
یار پری روی پری خوان ماست

آن ملک مفخر چوگان و گوی
شکر که امروز به میدان ماست

آن ملک مملکت جان و دل
در دل و در جان پریشان ماست

کیست در آن گوشه‌ی دل تن زده
پیش کشش کو شکرستان ماست

خازن رضوان که مه جنت‌ست
مست رضای دل رضوان ماست

شور درافکنده و پنهان شده
او نمک عمر و نمکدان ماست

گوشه گرفتست و جهان مست اوست
او خضر و چشمه حیوان ماست

چون نمک دیگ و چو جان در بدن
از همه ظاهرتر و پنهان ماست

نیست نماینده و خود جمله اوست
خود همه ماییم چو او آن ماست

بیش مگو حجت و برهان که عشق
در خمشی حجت و برهان ماست

پیشتر آ روی تو جز نور نیست
کیست که از عشق تو مخمور نیست

نی غلطم در طلب جان جان
پیش میا پس به مرو دور نیست

طلعت خورشید کجا برنتافت
ماه بر کیست که مشهور نیست

پرده اندیشه جز اندیشه نیست
ترک کن اندیشه که مستور نیست

ای شکری دور ز وهم مگس
وی عسلی کز تن زنبور نیست

هر که خورد غصه و غم بعد از این
با رخ چون ماه تو معذور نیست

هر دل بی‌عشق اگر پادشاست
جز کفن اطلس و جز گور نیست

تابش اندیشه هر منکری
مقت خدا بیند اگر کور نیست

پیر و جوان کو خورد آب حیات
مرگ بر او نافذ و میسور نیست

پرده حق خواست شدن ماه و خور
عشق شناسید که او حور نیست

مفخر تبریز توی شمس دین
گفتن اسرار تو دستور نیست

کار من اینست که کاریم نیست
عاشقم از عشق تو عاریم نیست

تا که مرا شیر غمت صید کرد
جز که همین شیر شکاریم نیست

در تکِ این بحر چه خوش گوهری!
که مثَلِ موج قراریم نیست

بر لبِ بحرِ تو مقیمم، مقیم
مست لبم گرچه کناریم نیست

وقف کنم اشکم خود بر میت
کز می تو هیچ خماریم نیست

می‌رسدم باده تو ز آسمان
منت هر شیره فشاریم نیست

باده‌ات از کوه سکونت بَرَد
عیب مکن زان که وقاریم نیست

ملک جهان گیرم چون آفتاب
گرچه سپاهی و سواریم نیست

می‌کشم از مصر شکر سوی روم
گرچه شتربان و قطاریم نیست

گرچه ندارم به جهان سروری
دردسر بیهده باریم نیست

بر سر کوی تو مرا خانه گیر
کز سر کوی تو گذاریم نیست

همچو شکر با گلت آمیختم
نیست عجب گر سر خاریم نیست

قطب جهانی همه را رو به توست
جز که به گرد تو دواریم نیست

خویش من آنست که از عشق زاد
خوشتر از این خویش و تباریم نیست

چیست فزون از دو جهان؟ -شهرِ عشق
بهتر از این شهر و دیاریم نیست

گر ننگارم سخنی بعد از این
نیست از آن رو که نگاریم نیست

کیست که او بنده رای تو نیست
کیست که او مست لقای تو نیست

غصه کشی کو که ز خوف تو نیست
یا طربی کان ز رجای تو نیست

بخل کفی کو که ز قبض تو نیست
یا کرمی کان ز عطای تو نیست

لعل لبی کو که ز کان تو نیست
محتشمی کو که گدای تو نیست

متصل اوصاف تو با جان‌ها
یک رگ بی‌بند و گشای تو نیست

هر دو جهان چون دو کف و تو چو جان
کف چه دهد کان ز سخای تو نیست

چشم کی دیدست در این باغ کون
رقص گلی کان ز هوای تو نیست

غافل ناله کند از جور خلق
خلق به جز شبه عصای تو نیست

جنبش این جمله عصاها ز توست
هر یک جز درد و دوای تو نیست

زخم معلم زند آن چوب کیست
کیست که او بند قضای تو نیست

همچو سگان چوب تو را می‌گزند
در سرشان فهم جزای تو نیست

دفع بلای تن و آزار خلق
جز به مناجات و ثنای تو نیست

بشکنی این چوب نه چوبش کمست
دفع دو سه چوب رهای تو نیست

صاحب حوت از غم امت گریخت
جان به کجا برد که جای تو نیست

بس کن وز محنت یونس بترس
با قدر استیزه به پای تو نیست

شیر خدا بند گسستن گرفت
ساقی جان شیشه شکستن گرفت

دزد دلم گشت گرفتار یار
دزد مرا دست ببستن گرفت

دوش چه شب بود که در نیم شب
برق ز رخسار تو جستن گرفت

عشق تو آورد شراب و کباب
عقل به یک گوشه نشستن گرفت

ساغر می قهقهه آغاز کرد
خابیه خونابه گرستن گرفت

در دل خم باده چو انداخت تیر
بال و پر غصه گسستن گرفت

پیر خرد دید که سرده توی
دست ز مستان تو شستن گرفت

طفل دلم را به کرم شیر ده
چون سر پستان تو جستن گرفت

جان من از شیر تو شد شیرگیر
وز سگی نفس برستن گرفت

ساقی باقی چو به جان باده داد
عمر ابد یافت و بزستن گرفت

بیش مگو راز که دلبر به خشم
جانب من کژ نگرستن گرفت