رحم کن ار زخم شوم سر به سر
مرهم صبرم ده و رنجم ببر

ور همه در زهر دهی غوطه‌ام
زهر مرا غوطه ده اندر شکر

بحر اگر تلخ بود همچو زهر
هست صدف عصمت‌ِ جان گهر

ابر ترش‌رو که غم‌انگیز شد
مژده تو دادیش ز رزق و مطر

مادر اگر چه که همه رحمت است
رحمت حق بین تو ز قهر پدر

سرمه نو باید در چشم دل
ور نه چه داند ره سرمه بصر

بود به بصره به یکی کو خراب
خانه درویش به عهد عمر

مفلس و مسکین بُد و صاحب‌عیال
جمله آن خانه یک از یک بتر

هر یک مشهور به خواهندگی
خلق ز بس کدیه شان بر حذر

بود لحاف شبشان ماهتاب
روز طواف همشان در به در

گر بکنم قصه ز ادبیرشان
درد دل افزاید با درد سر

شاه کریمی برسید از شکار
شد سوی آن خانه ز گرد سفر

در بزد از تشنگی و آب خواست
آمد از آن خانه یتیمی به در

گفت که هست آب ولی کوزه نیست
آب یتیمان بود از چشم تر

شاه در این بود که لشکر رسید
همچو ستاره همه گرد قمر

گفت برای دل من هر یکی
در حق این قوم ببخشید زر

گنج شد آن خانه ز اقبال شاه
روشن و آراسته زیر و زبر

ولوله و آوازه به شهر اوفتاد
شهر به نظاره پی یک دگر

گفت یکی که‌آخر ای مفلسان
کشت به یک روز نیاید به بر

حال شما دی همگان دیده‌اند
کن فیکون کس نشود بخت‌ور

ور بشود بخت‌ور آخر چنین
کی شود او همچو فلک مشتهر‌؟

گفت کریمی سوی بر ما گذشت
کرد در این خانه به رحمت نظر

قصه درازست و اشارت بس است
دیده فزون دار و سخن مختصر

در بگشا کآمد خامی دگر
پیشکشی کن دو سه جامی دگر

هین که رسیدیم به نزدیک ده
همره ما شو دو سه گامی دگر

هین هله چونی تو ز راه دراز
هر قدمی غصه و دامی دگر

غصه کجا دارد کان عسل
ای که تو را سیصد نامی دگر

بسته بدی تو در و بام سرا
آمدت آن حکم ز بامی دگر

گر به سَنام سر گردون روی
بر تو قضا راست سنامی دگر

ای ز تو صد کام دلم یافته
می‌طلبد دل ز تو کامی دگر

ای رخ و رخسار تو رومی دگر
ای سر زلفین تو شامی دگر

سوی چنان روم و چنان شام رو
تا ببری دولت رامی دگر

لطف تو عام آمد چون آفتاب
گیر مرا نیز تو عامی دگر

هر سحری سر نهدت آفتاب
گوید بپذیر غلامی دگر

بر تو و برگرد تو هر کس که هست
دم به دم از عرش سلامی دگر

بی‌سخنی ره رو راه تو را
در غم و شادیست پیامی دگر

این غم و شادی چو زمام دلند
ناقه حق راست زمامی دگر

شاد زمانی که ببندم دهن
بشنوم از روح کلامی دگر

رخت از این سوی بدان سو کشم
بنگرم آن سوی نظامی دگر

عیش جهان گردد بر من حرام
بینم من بیت حرامی دگر

طرفه که چون خنب تنم بشکند
یابد این باده قوامی دگر

توبه مکن زین که شدم ناتمام
بعد شدن هست تمامی دگر

بس کنم ای دوست تو خود گفته گیر
یک دو سه میم و دو سه لامی دگر

آمد آن خواجه سیماترش
وان شکرش گشته چو سرکا ترش

با همگان روترش است ای عجب
یا که به بیرون خوش و با ما ترش‌؟

از کرم خواجه روا نیست این
با همه خوش با من تنها ترش

زین بگذشتیم دریغست و حیف
آن رخ خوش‌طلعت زیبا ترش

ای ز تو خندان شده هر جا حزین
وی ز تو شیرین شده هر جا ترش

شاد زمانی که نهان زیر لب
یار همی‌خندد و لالا ترش

گر ترشی این دم شرطی بنه
که نبُوَد روی تو فردا ترش

بهر خدا قاعدهٔ نو منه
هیچ بوَد قاعده حلوا ترش‌؟

این ترشی در چه و زندان بود
دید کسی باغ و تماشا ترش‌؟

یوسف خوبان چو به زندان بماند
هیچ نگشت آن گل رعنا ترش

تا به سخن آمد دیوار و در
کز چه نه‌ای ای شه و مولا ترش‌؟

گفت اگر غرقه سرکا شوم
کی هلدم رحمت بالا ترش‌؟

مِی‌ دهدم عشق و ندیمی کند
غرقه شود در می و صهبا ترش

دست فشان روح رود مست تا
میمنه که نیست بدان جا ترش

بس کن و در شهد و شکر غوطه خور
که‌ت نهلد فضل موفا ترش

جان و سر تو که بگو بی‌نفاق
در کرم و حسن چرایی تو طاق

روی چو خورشید تو بخشش کند
روز وصالی که ندارد فراق

دل ز همه برکنم از بهر تو
بهر وفای تو ببندم نطاق

گر تو مرا گویی رو صبر کن
باشد تکلیف بما لایطاق

سخت بود هجر و فراق ای حبیب
خاصه فراقی ز پی اعتناق

چون پدر و مادر عقلست و روح
هر دو توی چون شوم ای دوست عاق

روم چو در مهر تو آهی کنند
دود رسد جانب شام و عراق

در تتق سینه عشاق تو
ماه رخان قندلبان سیم ساق

رقص کنان در خضر لطف تو
نوش کنان ساغر صدق و وفاق

دست زنان جمله و گویان بلاغ
طاق و طرنبین و طرنبین و طاق

مژده کسی را که زرش دزد برد
مژده کسی را که دهد زن طلاق

خاصه کسی را که جهان را همه
ترک کند فرد شود بی‌شقاق

لاجرمش عشق کشد پیشکش
همچو محمد به سحرگه براق

بربردش زود براق دلش
فوق سماوات رفاع طباق

جان و سر تو که بگو باقیش
که دهنم بسته شد از اشتیاق

هر چه بگفتم کژ و مژ راست کن
چونک مهندس توی و من مشاق

هر کی در او نیست از این عشق رنگ
نزد خدا نیست به جز چوب و سنگ

عشق برآورد ز هر سنگ آب
عشق تراشید ز آیینه زنگ

کفر به جنگ آمد و ایمان به صلح
عشق بزد آتش در صلح و جنگ

عشق گشاید دهن از بحر دل
هر دو جهان را بخورد چون نهنگ

عشق چو شیرست نه مکر و نه ریو
نیست گهی روبه و گاهی پلنگ

چونک مدد بر مدد آید ز عشق
جان برهد از تن تاریک و تنگ

عشق ز آغاز همه حیرتست
عقل در او خیره و جان گشته دنگ

در تبریزست دلم ای صبا
خدمت ما را برسان بی‌درنگ

توبه سفر گیرد با پای لنگ
صبر فروافتد در چاه تنگ

جز من و ساقی بنماند کسی
چون کند آن چنگ ترنگاترنگ

عقل چو این دید برون جست و رفت
با دل دیوانه که کردست جنگ

صدر خرابات کسی را بود
کو رهد از صدر و ز نام و ز ننگ

هر کی ز اندیشه دلارام ساخت
کشتی برساخت ز پشت نهنگ

و آنک در اندیشه یک جو زر است
او خر پالان بود و پالهنگ

یار منی زود فرو جه ز خر
خر بفروش و برهان بی‌درنگ

کون خری دنب خری گیر و رو
رو که کلیدان نبود  بی  مدنگ

راز مگو پیش خران ای مسیح
باده ستان از کف ساقی شنگ

چند قبا بر قد دل دوختم
چند چراغ خرد افروختم

پیر فلک را که قراریش نیست
گردش بس بوالعجب آموختم

گنج کرم آمد مهمان من
وام فقیران ز کرم توختم

حاصل از این سه سخنم بیش نیست
سوختم و سوختم و سوختم

بر مثل شمعم من پاکباز
ریختم آن دخل که اندوختم

بس که بسی نکته عیسی جان
در دل و در گوش خر اسپوختم

بس که اذا تم دنا نقصه
تا بنگوید صنم شوخ تم

ای دل صافی دم ثابت قدم
جئت لکی تنذر خیر الامم

سر ننهی جز به اشارات دل
بر ورق عشق ازل چون قلم

از طرب باد تو و داد تو
رقص کنانیم چو شقه علم

رقص کنان خواجه کجا می روی
سوی گشایشگه عرصه عدم

خواجه کدامین عدم است این بگو
گوش قدم داند حرف قدم

عشق غریب است و زبانش غریب
همچو غریب عربی در عجم

خیز که آورده امت قصه‌ای
بشنو از بنده نه بیش و نه کم

بشنو این حرف غریبانه را
قصه غریب آمد و گوینده هم

از رخ آن یوسف شد قعر چاه
روشن و فرخنده چو باغ ارم

قصر شد آن حبس و در او باغ و راغ
جنت و ایوان شد و صفه حرم

همچو کلوخی که در آب افکنی
باز شود آب در آن دم ز هم

همچو شب ابر که خورشید صبح
ناگه سر برزند از چاه غم

همچو شرابی که عرب خورد و گفت
صل علی دنتها و ارتسم

از طرب این حبس به خواری و نقص
می نگرد بر فلک محتشم

ای خرد از رشک دهانم مگیر
قد شهد الله و عد النعم

گرچه درخت آب نهان می خورد
بان علی شعبته ما کتم

هر چه بدزدید زمین ز آسمان
فصل بهاران بدهد دم به دم

گر شبه دزدیده‌ای وگر گهر
ور علم افراشتی وگر قلم

رفت شب و روز تو اینک رسید
سوف یری النائم ماذا احتلم

آمد سرمست سحر دلبرم
بیخود و بنشست به مجلس برم

گرم شد و عربده آغاز کرد
گفت که تو نقشی و من آزرم

تو به دو پر می پری و من به صد
تو ز دو کس من ز دو صد خوشترم

گرچه فروتر بنشستم ز لطف
من ز حریفان به دو سر برترم

یک قدحم بیست چو جام شماست
تا همه دانند که من دیگرم

ساغر من تا لب و باقی به نیم
جان و دلم زفت و به تن لاغرم

صورت من ناید در چشم سر
زان که از این سر نیم و زان سرم

من پنهان در دل و دل هم نهان
زانک در این هر دو صدف گوهرم

گر قدحی بیشتر از من خوری
من دو سبو بیشتر از تو خورم

گر به دو صد کوه چو بز بردوی
من که و بز را دو شکم بردرم

چون بدوم مه نبود همتکم
چون بجهم چرخ بود چنبرم

چون ببرم دست به سوی سلاح
دشنه خورشید بود خنجرم

خشک نماید بر تو این غزل
چون نشدی تر ز نم کوثرم

کور نه‌ام لیک مرا کیمیاست
این درم قلب از آن می خرم

جزو و کلم یار مرا درخور است
نی خوردم غم و نه من غم خورم

شد ز غمت خانهٔ سودا دلم
در طلبت رفت به هر جا دلم

در طلب زهرهْ رُخِ ماه رو
می‌نگرد جانب بالا دلم

فرش غمش گشتم و آخر ز بخت
رفت بر این سقف مصفا دلم

آه که امروز دلم را چه شد؟
دوش چه گفته است کسی با دلم؟

از طلب گوهر گویای عشق
موج زند موج چو دریا دلم

روز شد و چادر شب می‌دَرَد
در پی آن عیش و تماشا دلم

از دل تو در دل من نکته‌هاست
اه چه ره است از دل تو تا دلم

گر نکنی بر دل من رحمتی
وای دلم وای دلم وا دلم

ای تبریز از هوس شمس دین
چند رود سوی ثریا دلم