برخیز که صبح است و صبوح است و سکاری
بگشای کنار آمد آن یار کناری

برخیز بیا دبدبه عمر ابد بین
رستند و گذشتند ز دم‌های شماری

آن رفت که اقبال بخارید سر ما
ای دل سر اقبال از این بار تو خاری

گنجی تو عجب نیست که در توده خاکی
ماهی تو عجب نیست که در گرد و غباری

اندر حرم کعبه اقبال خرامید
از بادیه ایمن شده وز ناز مکاری

گردان شده بین چرخ که صد ماه در او هست
جز تابش یک روزه تو ای چرخ چه داری

آن ساغر جان که ملک الموت اجل شد
نی شورش دل آرد و نی رنج خماری

بس کن که اگر جان بخورد صورت ما را
صد عذر بخواهد لبش از خوب عذاری

مگریز ز آتش که چنین خام بمانی
گر بجهی از این حلقه در آن دام بمانی

مگریز ز یاران تو چو باران و مکش سر
گر سر کشی سرگشته ایام بمانی

با دوست وفا کن که وفا وام الست است
ترسم که بمیری و در این وام بمانی

بگرفت تو را تاسه و حال تو چنان است
کز عجز تو در تاسه حمام بمانی

می‌ترسی از این سر که تو داری و از این خو
کان سر تو به رنجوری سرسام بمانی

با ما تو یکی کن سر زیرا سر وقت است
تا همچو سران شاد سرانجام بمانی

گیرم که نبینی رخ آن دختر چینی
از جنبش او جنبش این پرده نبینی

از تابش آن مه که در افلاک نهان است
صد ماه بدیدی تو در اجزای زمینی

ای برگ پریشان شده در باد مخالف
گر باد نبینی تو نبینی که چنینی

گر باد ز اندیشه نجنبد تو نجنبی
و آن باد اگر هیچ نشیند تو نشینی

عرش و فلک و روح در این گردش احوال
اشتر به قطارند و تو آن بازپسینی

می‌جنب تو بر خویش و همی‌خور تو از این خون
کاندر شکم چرخ یکی طفل جنینی

در چرخ دلت ناگه یک درد درآید
سر برزنی از چرخ بدانی که نه اینی

ماه نهمت چهره شمس الحق تبریز
ای آنک امان دو جهان را تو امینی

تا ماه نهم صبر کن ای دل تو در این خون
آن مه توی ای شاه که شمس الحق و دینی

زان جای بیا خواجه بدین جای نه جایی
کاین جاست تو را خانه کجایی تو کجایی

آن جا که نه جای است چراگاه تو بوده‌ست
زین شهره چراگاه تو محروم چرایی

جاندار سراپرده سلطان عدم باش
تا بازرهی از دم این جان هوایی

گه پای مشو گه سر بگریز از این سو
مستی و خرابی نگر و بی‌سر و پایی

ای راه نمای از می و منزل چو شوی مست
نی راه به خود دانی و نی راه نمایی

مستان ازل در عدم و محو چریدند
کز نیست بود قاعده هست نمایی

جان بر زبر همدگر افتاده ز مستی
همچون ختن غیب پر از ترک خطایی

این نعره زنان گشته که هیهای چه خوبی
و آن سجده کنان گشته که بس روح فزایی

مخدوم خداوندی شمس الحق تبریز
هم نور زمینی تو و خورشید سمایی

ای شاه تو ترکی عجمی وار چرایی
تو جان و جهانی تو و بیمار چرایی

گلزار چو رنگ از صدقات تو ببردند
گلزار بده زان رخ و پرخار چرایی

الحق تو نگفتی و دم باده او گفت
ای خواجه منصور تو بر دار چرایی

در غار فتم چون دل و دلدار حریفند
دلدار چو شد ای دل در غار چرایی

آن شاه نشد لیک پی چشم بد این گو
گر شاه بشد مخزن اسرار چرایی

گر بیخ دلت نیست در آن آب حیاتش
ای باغ چنین تازه و پربار چرایی

گر راه نبرده‌ست دلت جانب گلزار
خوش بو و شکرخنده و دلدار چرایی

گر دیو زند طعنه که خود نیست سلیمان
ای دیو اگر نیست تو در کار چرایی

بر چشمه دل گر نه پری خانه حسن است
ای جان سراسیمه پری دار چرایی

ای مریم جان گر تو نه‌ای حامل عیسی
زان زلف چلیپا پی زنار چرایی

گر از می شمس الحق تبریز نه مستی
پس معتکف خانه خمار چرایی

یک روز مرا بر لب خود میر نکردی
وز لعل لبت جامگی تقریر نکردی

زان شب که سر زلف تو در خواب بدیدم
حیران و پریشانم و تعبیر نکردی

یک عالم و عاقل به جهان نیست که او را
دیوانه آن زلف چو زنجیر نکردی

بگریست بسی از غم تو طفل دو چشمم
وز سنگ دلی در دهنش شیر نکردی

در کعبه خوبی تو احرام ببستیم
بس تلبیه گفتیم و تو تکبیر نکردی

بگرفت دلم در غمت ای سرو جوان بخت
شد پیر دلم پیروی پیر نکردی

با قوس دو ابروی تو یک دل به جهان نیست
تا خسته بدان غمزه چون تیر نکردی

بس عقل که در آیت حسن تو فروماند
وز وی به کرم روزی تفسیر نکردی

در بردن جان‌ها و در آزردن جان‌ها
الحق صنما هیچ تو تقصیر نکردی

در کشتنم ای دلبر خون خوار بکردم
صد لابه و یک ساعت تأخیر نکردی

در آتش عشق تو دلم سوخت به یک بار
وز بهر دوا قرص تباشیر نکردی

بیمار شدم از غم هجر تو و روزی
از بهر من خسته تو تدبیر نکردی

خورشید رخت با زحل زلف سیاهت
صد بار قران کرد و تو تأثیر نکردی

بر خاک درت روی نهادم ز سر عجز
وز قصه هجرانم تحریر نکردی

خامش شوم و هیچ نگویم پس از این من
هر چاکر دیرینه چو توفیر نکردی

بغداد همانست که دیدی و شنیدی
رو دلبر نوجوی، چو دربند قدیدی؟!

زین دیک جهان یک دو سه کفگیر بخوردی
باقی، همه دیک آن مزه دارد که چشیدی

الله مراد لی والله مریدی
فرقت علی الله عتیقی و جدیدی

من فرش شدم زیر قدم‌های قضاهاش
خود را نکشد فرش ز پاکی و پلیدی

لا خیر ولا میر، سوی الله تعالی
فالغیبة عنه نفسا غیر سدید

از راحت و دردش نکشم خویش، و ندزدم
قفلی دهدم حکم حق، و گاه کلیدی

لا ارفع عنه بصری طرفة عین
لا امنع عن رب ظریقی و تلیدی

مرا هو العین و بالعین تطری
روحی، و عمادی، و عتادی، و عتیدی

رو خویش درانداز چو گوی، ارچه زنندت
شه را تو به میدان نه که بازیچهٔ عیدی؟!

این خلق چو چوگان و، زننده ملک و بس
فاعل همه او دان، به قریبی و بعیدی

از ناز برون آی، کزین ناز به ارزی
تو روشنی چشم حسینی، نه یزیدی

صالحت و بایعت مع‌العشق علی ان
یاتینی محیاه نصیری و شهیدی

لا اقسم بالوعد و بالصادق فیه
ان قد ملاء العشق مرادی بمریدی

هرجای که خشکیست درین بحر در آرید
تا تر شود و تازه و غرقاب مجیدی

الغصة والصحو جزاء لشحیح
والقهوة والسکر وفاق لسعید

العزةلله تعالی، فتعالوا
فالعز من الله نثار لعبید

یا خامد یا جامد یا منکر سکری
یا قایم فی‌الصورة، یا شر حسیدی

ارواح درین گلشن چون سرو روانند
تو همچو بنفشه به جوانی چه خمیدی؟!

لا حول ولا قوة الا بملیک
یجعلک ملیکا وسنا کل ولید

ای آهوی خوش ناف بران ناف عبر، باف
کز سوسن و از سنبل آن پار چریدی

زان بادهٔ صوفی بود از جام، مجرد
کز غایت مستی ز کفش جام بیفتد

در حالت مستی چو دل و هوش نگنجید
پس نیست عجیب گر قدح و جام نگنجد

اول سبقت بود « الف هیچ ندارد »
زان پیش رو افتاد و سپهدار و مؤید

« حی » نیز اگر هیچ ندارد، چو الف نیز
در صورت جیم آمد، و جیمست مقید

میم از الف و هاست مرکب بنبشتن
ترکیب بود علت بر هستی مفرد

پس بزم رسول آمد بی‌ساغر و بی‌جام
تا جمع به خود باشد هستی محمد

بام فلک از استن و دیوار چو تنهاست
هر بام درافتاده و آن بام مشبد

بالاتر ازین چرخ کهن عالم لطفیست
کارواح در آ، ناحیه مانند، مجدد

عریان شدهٔ بر لب این جوی، پی غسل
نی جوی نماید به نظر صرح ممرد

آن دیو و پری ساخته از پی تغلیط
تا شیشه نماید به نظر آب مسرد

از مکر گریزان شو و در وکر رضا رو
تا زنده شوی فارغ از انفاس معدد

ترجیع کنم خواجه، که این قافیه تنگست
نی، خود نزنم دم، که دم ما همه ننگست
من دم نزنم، لیک دم نحن نفحنا
در من بدمد، ناله رسد تا به ثریا

این نای تنم را چو ببرید و تراشید
از سوی نیستان عدم عز تعالا

دل یکسر نی بود و دهان یکسر دیگر
آن سر ز لب عشق همی بود شکرخا

چون از دم او پر شد و از دو لب او مست
تنگ آمد و مستانه، برآورد علالا

والله ز می آن دو لب ار کوه بنوشد
چون ریگ شود کوه، ز آسیب تجلا

نی پردهٔ لب بود که گر لب بگشاید
نی چرخ فلک ماند و نی زیر و نه بالا

آواز ده اندر عدم ای نای و نظر کن
صد لیلی و مجنون و دو صد وامق و عذرا

بگشاید هر ذره دهان گوید: « شاباش »
وندر دل هر ذره حقیر آید صحرا

زود از حبش تن بسوی روم جنان رو
تا برکشدت قیصر، بر قصر معلا

اینجای نه آنجاست که اینجا بتوان بود
هی، جای خوشی جوی و درآ در صف هیجا

هین، وقت جهادست و گه حملهٔ مردان
صفرا مکن و درشکن از حمله تو، صف را

ترجیع سوم آمد و گفتی تو خدایا
« بر گم شده مگری که مرا هست عوضها »
آن مطرب خوش نغمهٔ شیرین دهن آمد
جانها همه مستند که آن، جان به من آمد

خندان شده اشکوفه و گل جامه دریده
کز سوی عدم سنبله و یاسمن آمد

جانهای گلستان به دم دی بپریدند
هنگام بهاران شد، و هر جان به تن آمد

خوبان برسیدند ز بتخانهٔ غیبی
کوری خزانی که بخو، بت‌شکن آمد

چون صبر گزیدند بدی جمله درختان
آن هجر چو چاهست و صبوری رسن آمد

چون صبر گزید آیس، آمد فرجش زود
چون خلق حسن کرد، نگار حسن آمد

در عید بهار، ابر برافشاند گلابی
وان رعد بران اوج هوا، طبل زن آمد

یک باغ پر از شاهد، نی ترک و نه رومی
کندر حجب غیب، هزاران ختن آمد

بس جان که چو یوسف به چه مهلکه افتاد
پنداشت که گم گشت خود او در وطن آمد

زیرا که ره آب خضر مظلم و تاریست
آخر ز ره خار، گل اندر چمن آمد

خامش کن، اگرچه که غزل اغلب باقیست
تا شاه بگوید، چو درین انجمن آمد

ای ماه عذار من و ای خوش قد و قامت
برخیز که برخاست ز عشق تو قیامت

ای جان مرا از غم و اندیشه خریده
جان را بستم در گل و گلزار کشیده

دیده که جهان از نظرش دور فتاده‌ست
نادیده بیاورده دگرباره، بدیده

جان را سبکی داده و ببریده ز اشغال
تا دررسد اندر هوس خویش جریده

جولاهه کی باشد که دهی سطنت او را؟!
پا در چه اندیشه و سودا بتنیده

آن کس که ز باغت خرد انگور، فشارد
شیرین بودش لاجرم ای دوست عقیده

آن روز که هر باغ بسوزد ز خزانها
باشند درختان تو از میوه خمیده

جان را زند آ، باغ صلاهای تعالوا
جان در تن پرخون پر از ریم، خزیده

چون گنج برآزین حدث ای جان و جهان گیر
در گوش کن این پند من، ای گوشه گزیده

پیسه رسنست این شب و این روز، حذر کن
کز پیسه رسن ترسد هر مار گزیده

این گردن ما زین رسن پیسهٔ ایام
کی گردد چون گردن احرار، رهیده؟

از بولهب و جفتی او، چونک ببریم
بینیم ز خود (حبل مسد) را سکلیده

بی‌فصل خزان گلشن ارواح شکفته
بی‌کام و دهان هر فرس روح چریده

افسار گسسته فرس، و رفته به صحرا
مرعا و قرو دیده و ازهار دمیده

ترجیع کنم تا که سر رشته بیابند
مستان همه از بهر چنین گنج، خرابند
باد آمد و با بید همی گوید: « هی هی،
این جنبش و این شورش و این رقص تو تا کی؟ »

می‌گوید آن بید، بدان باد: « ز خود پرس
ای برده مرا از سرو، ای داده مرا می

اندر تن من یک رگ، هشیار نماندست
ای رفته می عشق تو اندر رگ و در پی

از مردم هشیار بجو قصه و تاریخ
کین سابقه کی آمد، وان خاتمه تا کی »

آن ترک سلامم کند و گوید: « کیسن »
گویم که: « خمش کن که نه کی دانم و نی بی »

آن معتزلی پرسد، معدوم نه شیء است ؟
بیخود بر من شیی بود، و با خود لاشی

لب بر لب دلدار چو خواهی که نهی تو
از خویش تهی باش، بیاموز ازان نی

اندیشه مرا برد سحرگاه به باغی
باغی که برون نیست ز دنیا، و نه در وی

پرسیدم کای باغ عجایب تو چه باغی؟
گفت: « آنک نترسم ز زمستان و نه از دی »

نزدیکم و دورم ز تو چون ماه و چو خورشید
وین دور نماند چو کند راه،خدا طی

گیرم که نبینی به نظر چشمهٔ خورشید
نی گرمیت از شمس بدافسردگی از فی؟

هین دور شو از سردی و بفزای ز گرمی
تا صیف شود بهمنت و رشد شود غنی

خورشید نماید خبر بی‌دم و بی‌حرف
بربند لب از ابجد و از هوز و حطی

ترجیع سوم را چو سرآغاز نهادیم
بس مرغ نهان را که پر و بال گشادیم
برجه که رسیدند رسولان بهاری
انگیخت شکاران تو آن شاه شکاری

از دشت عدم تا بوجودست بسی راه
آموخت عدم را شه، الاقی و سواری

در باغ زهر گور یکی مرده برآمد
بنگر به عزیزان که برستند ز خواری

در زلزلت الارض خدا گفت زمین را
امرزو کنم زنده هر آن مرده که داری

ابرش عوض آب همی روح فشاند
تو شرم نداری که بنالی ز نزاری؟ !

شاهنشه مایی تو و بکلربک مایی
هرجا که گریزی، بر ما باز بیایی

گر شخص تو اینجاست من از راه ضمیری
می‌بینمت ای عشوه ده ما که کجایی

آنجا که برستست درخت تو وطن‌ساز
زیرا ز صولست ترا روح‌فزایی

برپایهٔ تخت شه شاهان به سجود آی
تا باز رهد جان تو از ننگ گدایی

ویرانه به جغدان بگذار و سفری کن
بازآ بکه قاف تجلی، که همایی

اینها همه بگذشت بیا، ای شه خوبان
کاستون حیاتی تو، و قندیل سرایی

خوانی بنهادند و دری بازگشادند
مستانه درآ زود، چه موقوف صلایی؟!

گر جملهع جهان شمع و می و نوش بگیرد
سودای دگر دارد مخمور خدایی

اندر قفس ار دانه و آبست فراوان
کو طنطنه و دبدبهٔ مرغ هوایی؟

این هم بگذشت، ای که ز تو هیچ گذر نیست
سغراق وفا گیر، که سلطان وفایی

آن ساغر شاهانهٔ مردانه بگردان
تا گردد جانها خوش و جانباز و بقایی

نه باده دلشور و نه افشردهٔ انگور
از دست خدا آمد، وز خنب عطایی

ای چشم من و چشم دو عالم به تو روشن
دادی به یکی ساغرم از مرگ رهایی

ای مست شده و آمده، که زاهد وقتم
ای رنگ رخ و چشم خوشت داده گوایی

جان شاد بدانست که یکتاست درین عشق
هرچند گرو گردد دستار و دو تایی

خندید جهان از نظر و رحمت عامش
بس کن، که به ترجیع بگوییم تمامش
ای مست شده از نظرت اسم و مسما
وی طوطی جان‌گشته ز لبهات شکرخا

ما را چه ازین قصه که گاو آمد و خر رفت
هین وقت لطیفست، از آن عربده بازآ

ای شاه تو شاهی کن و آراسته کن بزم
ای جان و ولی نعمت هر وامق و عذرا

هم دایه جانهایی و هم جوی می و شیر
هم جنت فردوسی و هم سدرهٔ خضرا

جز این بنگوییم، وگر نیز بگوییم
گویند خسیسان که: « محالست و علالا »

خواهی که بگوییم، بده جام صبوحی
تا چرخ برقص آید و صد زهرهٔ زهرا

هرجا ترشی باشد اندر غم دنیا
می‌غرد و می‌پرد از انجای دل ما

برخیز و بخیلانه در خانه فروبند
کانجا که توی خانه شود گلشن و صحرا

این مه ز کجا آمد و این روی چه رویست؟
این نور خدایست تبارک و تعالا

هم قادر و هم فاخر و هم اول و آخر
اول غم و سودا و بخرید بیضا

آن دل که نلرزیدت و آن چشم که نگریست
یارب، خبرش ده تو ازین عیش و تماشا

تا شید برآرد به سر کوه برآید
فریاد برآرد که تمنیت تمنا

نگذاردش آن عشق که سر نیز بخارد
شاباش زهی سلسلهٔ جذب و تقاضا

در شهر چو من گول مگر عشق ندیدست؟
هر لحظه مرا گیرد این عشق ز بالا

هر داد و گرفتی که ز بالاست لطیفست
گر صادق و جدست و گر عشوه و تیبا

هر عشوه که دربان دهدت دفع و بهانه‌ست
گوید: « که برو » هیچ مرو، شاه بخانه‌ست
بر دلبر ما هیچ کسی را مفزایید
مانندهٔ او نیست کسی، ژاژ مخایید

ور زانک شما را خلل و عیب نمودست
آن آینه پاک آمد، معیوب شمایید

بسته‌ست مگر روزن این خانهٔ دنیا
خورشید برآمد، هله، بر بام برآیید

روزن چو گشاده نبود خانه چو گورست
تیشه جهت چیست چو روزن نگشایید؟

آگاه چو نبویت ز آغاز و ز آخر
چون گوی بغلتید که خوش بی‌سر و پایید

تسلیم شده در خم چوگان الهی
گر در طرب و شادی و، گر رهن بلایید

در خنب جهان همچو عصیرید گرفتار
چون نیک بجوشید، ازین خنب برآیید

ای حاجتهایی که عطاخواه شدستید
آخر بخود آیید، شما عین عطایید

در عشق لقایید شب و روز و خبر نیست
ادراک شما را، که شما نور لقایید

جویی عجب و تو ز همه چیز عجبتر
آن بوالعجبانید که شاهید و گدایید