شاعران قدیم

روز عید است و من امروز در آن تدبیرم
که دهم حاصل سی‌روزه و ساغر گیرم

چند روزیست که دورم ز رخ ساقی و جام
بس خجالت که به روی آمد ازین تقصیرم

من به خلوت ننشینم پس از این، ور به مثل
زاهد صومعه بر پای نهد زنجیرم

پند پیرانه دهد واعظ شهرم لیکن
من نه آنم که دگر پند کسی بپذیرم

آن که بر خاک در میکده جان داد کجاست
تا نهم در قدم او سر و پیشش میرم

می به زیر کش و سجادهٔ تقوی بر دوش
آه اگر خلق شوند آگه از این تزویرم

خلق گویند که حافظ سخن پیر نیوش
سالخورده میی امروز به از صد پیرم

ای در چمن خوبی رویت چو گل خودرو
چین شکن زلفت چون نافهٔ چین خوش بو

ماه است رخت یا روز؟ مشک است خطت یا شب؟
سیم است برت یا عاج؟ سنگ است دلت یا رو؟

لعلت به در دندان بشکست لب پسته
زلفت به خم چوگان بربود دلم چون گو

آن رایحهٔ زلف است یا لخلخهٔ عنبر؟
یا غالیه می‌ساید در باغچه حسن او؟

گفتی سخن خود را با یار بباید گفت
ای کاش توانستی گفتن سخنی با او

بدگوی تو آن باشد کز یار کند منعت
گر یار نکو باشد مشنو سخن بدگو

با ما به از این می‌باش تا راز نگردد فاش
نبود بد اگر باشی با دلشدگان نیکو

استاد سخن سعدیست پیش همه کس اما
دارد سخن حافظ طرز سخن خواجو

ای از فروغ رویت روشن چراغ دیده
خوش‌تر ز چشم مستت چشم جهان ندیده

همچون تو نازنینی سر تا قدم لطافت
گیتی نشان نداده ایزد نیافریده

هر زاهدی که دیده یاقوت جان فزایش
سجاده ترک کرده پیمانه در کشیده

بر چهره بخت نیکت تعویذ چشم زخم است
هر دم و ان یکادی ز اخلاص بردمیده

بر قصد خون عشاق ابرو و چشم شوخش
گاه این کمین گشاده گاه آن کمان کشیده

تا کی کبوتر دل باشد چو مرغ بسمل
از زخم ناوک تو در خاک و خون تپیده

از سوز سینه هر دم دودم به سر درآید
چون عود چند باشم در آتش رمیده

گر زآنک رام گردد بخت رمیده با من
هم زان دهن برآرم کام دل رمیده

میلی اگر ندارد با عارض تو ابرو
پیوسته از چه باشد چون قد من خمیده

گر بر لبم نهی لب یابم حیات باقی
آن دم که جان شیرین باشد به لب رسیده

تا کی فرو گذاری چون زلف خود دلم را
سرگشته و پریشان ای نور هر دودیده

در پای خار هجران افتاده در کشاکش
وز گلبن وصالت هرگز گلی نچیده

گر دست من نگیری با خواجه بازگویم
کز عاشقان بیدل دل می برد دو دیده

ما را بضاعت این است گر در مذاقت افتد
درهای شعر حافظ بنویس بر جریده

من دوش پنهان می‌شدم تا قصر جانان سنگنک
نرمک نهادم پای را رفتم به ایوان سنگنک

دیدم نگار نازنین بر تخت زر در خواب خوش
من از نهیب بیم او چون بید لرزان سنگنک

کردم دو انگشتان دراز آهستهک آهستهک
برداشتم برقع به ناز از ماه تابان سنگنک

یک نیمه نرگس باز کرد از خواب جنبانید سر
شد بر رخ همچون مهش زلف پریشان سنگنک

گفتا به من ای باهنر گفتم منم مسکین تو
تا گر کسی یابد خبر ای راحت جان سنگنک

باری به کام خویشتن آوردمش در بر دمی
بانگ نوا زد آن زمان مرغ سحرخوان سنگنک

گفتا که حافظ خیز و رو صبح است بر ایوان شاه
بر شاه خوان این قصه را از خلق پنهان سنگنک

مطرب خوش‌نوا بگو تازه به تازه نو به نو
باده دلگشا بجو تازه به تازه نو به نو

با صنمی چو لعبتی خوش بنشین به خلوتی
بوسه ستان به آرزو تازه به تازه نو به نو

بر ز حیات کی خوری گر نه مدام می خوری
باده بخور به یاد او تازه به تازه نو به نو

شاهد دلربای من می‌کند از برای من
نقش و نگار و رنگ و بو تازه به تازه نو به نو

باد صبا چو بگذری بر سر کوی آن پری
قصه حافظش بگو تازه به تازه نو به نو

گر زلف پریشانت در دست صبا افتد
هر جا که دلی باشد در دام بلا افتد

ما کشتی صبر خود در بحر غم افکندیم
تا آخر از این طوفان هر تخته کجا افتد

هر کس به تمنائی فال از رخ او گیرد
بر تخته فیروزی تا قرعه کرا افتد

گر زلف سیاهت را من مشک ختا گفتم
در تاب مشو جانا در گفته خطا افتد

آخر چه زیان افتد سلطان ممالک را
کو را نظری روزی بر حال گدا افتد

آن باده که دلها را از غم دهد آزادی
پر خون جگر گردد چون دور به ما افتد

احوال دل حافظ از دست غم هجران
چون عاشق سرگردان کز دوست جدا افتد

ببین هلالِ محرّم بخواه ساغر راح
که ماه اَمن و اَمان است و سال صلح و صلاح

نزاع بر سر دنیای دون گدا نکند
به پادشه بِنه ای نور دیده کوی فلاح

عزیز دار زمانِ وصال را، کـ‌آن دَم
مقابلِ شبِ‌قدر است و روزِ اِستِفتاح

بیار باده که روزش به خیر خواهد بود
هر آن که جام صبوحی نهد چراغ صباح

کدام طاعتِ شایسته آید از من مست
که بانگِ شام ندانم ز فالق الاصباح

دلا تو غافلی از کار خویش و می‌ترسم
که کس درت نگشاید چو گم کنی مفتاح

به بوی وصل چو حافظ شبی به روز آور
که بشکفد گل بختت ز جانبِ فتّاح

زمان شاه شجاع است و دور حکمت و شرع
به راحت دل و جان کوش در صباح و رواح

من ار زآن که گردم به مستی هلاک
به آیین مستان بریدم به خاک

به تابوتی از چوب تاکم کنید
به راه خرابات خاکم کنید

به آب خرابات غسلم دهید
پس آنگاه بر دوش مستم نهید

مریزید بر گور من جز شراب
میارید در ماتمم جز رباب

ولیکن به شرطی که در مرگ من
ننالد به جز مطرب و چنگ زن

تو خود حافظا سر ز مستی متاب
که سلطان نخواهد خراج از خراب

این شعر در کتاب سفینهٔ حافظ به سعی و اهتمام سرتیپ مسعود جنتی عطایی در زمرهٔ ساقی‌نامه‌های منتسب به حافظ آمده است. هر چند لحن و زبان شعر نشان می‌دهد که این شعر به احتمال بالا از حافظ نیست

ای ز شرم عارضت گل کرده خوی
بر عرق پیش عقیقت جام می

ژاله بر لاله است یا بر گل گلاب
یا بر آتش آب یا بر روت خوی

میشد از چشم آن کمان ابرو و دل
از پی اش می رفت و گم می کرد پی

امشب از زلفت نخواهم داشت دست
رو موذن بانگ می زن گو که حی

چون بنی عامر بسی مجنون شوند
گر برون آید شبی لیلی زحی

نی دمی لب بر لب مطرب نهاد
چنگ را در زیر ناخن کرد پی

چنگ را بر دست مطرب نه دمی
گو رگش بخراش و بخروشش ز پی

عود بر آتش نه و منقل بسوز
غم مدار از شدت سرمای دی

آنکه بهر جرعه ای جان می دهد
جامه زو بستان و جامی ده به وی

با تو زین پس گر فلک خواری کند
باز گو در حضرت دارای ری

خسرو آفاق بخش آن کز سخاش
نامه حاتم ز نامش گشت طی

جام می پیش آرو چون حافظ مخور
غم که جم کی بود یا کاووس کی

به فر دولت گیتی فروز شاه شجاع
که با کسم نبود بهر مال و جاه نزاع

بیار می که چه خورشید مشغل افروزد
رسد به کلبه درویش نیز فیض شعاع

صراحتی و حریفی خوشم زدنیا بس
که غیر از این همه اسباب تفرقست و صداع

برو ادیب به جامی بدل کن این شفقت
که من غلام مطیعم نه پادشاه مطاع

ز مسجدم به خرابات می‌فرستد عشق
حریف باده رسید ای رفیق توبه وداع

هنر نمی خرد ایام غیر از اینم نیست
کجا روم به تجارت بدین کساد متاع

ز زهد حافظ و طامات او ملول شدم
بساز رود و غزل خوان که می روم به سماع