مولانا

هر که را ذوق دین پدید آید
شهد دنیاش کی لذیذ آید

آن چنان عقل را چه خواهی کرد
که نگوسار یک نبیذ آید

عقل بفروش و جمله حیرت خر
که تو را سود از این خرید آید

نه از آن حالتیست ای عاقل
که در او عقل کس بدید آید

نشود باز این چنین قفلی
گر همه عقل‌ها کلید آید

گر درآیند ذره ذره به بانگ
آن همه بانگ ناشنید آید

چه شود بیش و کم از این دریا
بنده گر پاک وگر پلید آید

هر که رو آورد بدین دریا
گر یزیدست بایزید آید

بوی دلدار ما نمی‌آید
طوطی این جا شکر نمی‌خاید

هر مقامی که رنگ آن گل نیست
بلبل جان‌ها بنسراید

خوش برآییم دوست حاضر نیست
عشق هرگز چنین نفرماید

همه اسباب عشق این جا هست
لیک بی‌او طرب نمی‌شاید

مادر فتنه‌ها که می‌باشد
طربی بی‌رخش نمی‌زاید

هر شرابی که دوست ساقی نیست
جز خمار و شکوفه نفزاید

همه آفاق پرستاره شود
گازری را مراد برناید

بی اثرهای شمس تبریزی
از جهان جز ملال ننماید

صبر با عشق بس نمی‌آید
عقل فریادرس نمی‌آید

بیخودی خوش ولایتیست ولی
زیر فرمان کس نمی‌آید

کاروان حیات می‌گذرد
هیچ بانگ جرس نمی‌آید

بوی گلشن به گل همی‌خواند
خود تو را این هوس نمی‌آید

زانک در باطن تو خوش نفسیست
از گزاف این نفس نمی‌آید

بی خدای لطیف شیرین کار
عسلی از مگس نمی‌آید

هر دمی تخم نیکوی می‌کار
تا نکاری عدس نمی‌آید

هیچ کردی به خیر اندیشه
که جزا از سپس نمی‌آید

بس کن ایرا که شمع این گفتار
جانب هر غلس نمی‌آید

من بسازم ولیک کی شاید
زاغ با طوطیان شکر خاید

هر یکی را ولایتست جدا
کژ با راست راست کی آید

گرچه طوطی خود از شکر زندست
زاغ را می چمین خر باید

عشق در خویش بین کجا گنجد
ماده گرگ شیر نر زاید

بگریز از کسی که عاشق نیست
زان ز گرگین تو را گر افزاید

ور شوی کوفته به‌هاون عشق
دانک او سرمه ایت می‌ساید

رو بکن تو خراب خانه از آنک
شمس تبریز مست می‌آید

عشق جانان مرا ز جان ببرید
جان به عشق اندرون ز خود برهید

زانک جان محدثست و عشق قدیم
هرگز این در وجود آن نرسید

عشق جانان چو سنگ مغناطیس
جان ما را به قرب خویش کشید

باز جان را ز خویشتن گم کرد
جان چو گم شد وجود خویش بدید

بعد از آن باز با خود آمد جان
دام عشق آمد و در او پیچید

شربتی دادش از حقیقت عشق
جمله اخلاص‌ها از او برمید

این نشان بدایت عشق است
هیچ کس در نهایتش نرسید

خسروانی که فتنه‌ای چینید
فتنه برخاست هیچ ننشینید

هم شما هم شما که زیبایید
هم شما هم شما که شیرینید

همچو عنبر حمایلیم همه
بر بر سیمتان که مشکینید

لذتی هست با شما گفتن
هم شما داد جان مسکینید

نشوم شاد اگر گمان دارم
که گهی شاد و گاه غمگینید

بل که بر اسب ذوق و شیرینی
تا ابد خوش نشسته در زینید

شاهدان فانی و شما جمله
با لب لعل و جان سنگینید

در صفای می شهان دیدیم
که شما چون کدوی رنگینید

در بهشتی که هر زمان بکریست
مرد آیید اگر نه عنینید

تبریزی شوید اگر در عشق
بنده شمس ملت و دینید

زان ازلی نور که پرورده‌اند
در تو زیادت نظری کرده‌اند

خوش بنگر در همه خورشیدوار
تا بگدازند که افسرده‌اند

سوی درختان نگر ای نوبهار
کز دی دیوانه بپژمرده‌اند

لب بگشا هیکل عیسی بخوان
کز دم دجال جفا مرده‌اند

بشکن امروز خمار همه
کز می تو چاشنیی برده‌اند

درده تریاق حیات ابد
کاین همگان زهر فنا خورده‌اند

همچو سحر پرده شب را بدر
کاین همه محجوب دو صد پرده‌اند

بس کن و خاموش مشو صدزبان
چونک یکی گوش نیاورده‌اند

دوست همان به که بلاکش بود
عود همان به که در آتش بود

جام جفا باشد دشوارخوار
چون ز کف دوست بود خوش بود

زهر بنوش از قدحی کان قدح
از کرم و لطف منقش بود

عشق خلیلست درآ در میان
غم مخور ار زیر تو آتش بود

سرد شود آتش پیش خلیل
بید و گل و سنبله کش بود

در خم چوگانش یکی گوی شو
تا که فلک زیر تو مفرش بود

رقص کنان گوی اگر چه ز زخم
در غم و در کوب و کشاکش بود

سابق میدان بود او لاجرم
قبله هر فارس مه وش بود

چونک تراشیده شده‌ست او تمام
رست از آن غم که تراشش بود

هر کی مشوش بود او ایمنست
گر دو جهان جمله مشوش بود

مفخر تبریز تو را شمس دین
شرق نه در پنج و نه در شش بود

دیدن روی تو هم از بامداد
درد مرا بین که چه آرام داد

در دل عشاق چه آتش فکند
جانب اسرار چه پیغام داد

چون ز سر لطف مرا پیش خواند
جان مرا باده بی‌جام داد

صافی آن باده چو ارواح خورد
کاسه آلوده به اجسام داد

صافی آن باده ز ارواح جو
زانک به اجسام همین نام داد

در تبریزست تو را دام دل
رحمت پیوسته در آن دام داد

گفت کسی خواجه سنایی بمرد
مرگ چنین خواجه نه کاریست خرد

کاه نبود او که به بادی پرید
آب نبود او که به سرما فسرد

شانه نبود او که به مویی شکست
دانه نبود او که زمینش فشرد

گنج زری بود در این خاکدان
کو دو جهان را بجوی می‌شمرد

قالب خاکی سوی خاکی فکند
جان خرد سوی سماوات برد

جان دوم را که ندانند خلق
مغلطه گوییم به جانان سپرد

صاف درآمیخت به دردی می
بر سر خم رفت جدا شد ز درد

در سفر افتند به هم ای عزیز
مرغزی و رازی و رومی و کرد

خانه خود بازرود هر یکی
اطلس کی باشد همتای برد

خامش کن چون نقط ایرا ملک
نام تو از دفتر گفتن سترد